Wylądował w celi śmierci, później witali go jak króla. Polak bohaterem TCS
Jeszcze na długo przed erą “Małyszomanii” Polacy mieli w skokach narciarskich zawodników, którzy jak równy z równym rywalizowali z najlepszymi, trwale zapisując się na kartach historii tej dyscypliny. Do tego grona należy m.in. Stanisław Marusarz.
Skoczek z Zakopanego od najmłodszych lat przejawiał zamiłowanie do gór i sportów zimowych. W 1926 roku wygrał juniorski konkurs na skoczni na Jaworzynce, zdobywając pierwsze profesjonalne narty. W wieku zaledwie 14 lat, mimo początkowego sprzeciwu organizatorów, wystartował w zawodach w Zakopanem. Skok na odległość 44 metrów, będący jego rekordem życiowym, dał mu trzecie miejsce i pozwolił wyprzedzić wielu bardziej doświadczonych rywali.
Siał postrach na skoczniach. Nagle brutalnie przerwana kariera
Na arenie międzynarodowej po raz pierwszy głośno zrobiło się o skoczku z Zakopanego w 1935 roku, kiedy zwyciężył w konkursie na skoczni w Planicy. Po zakończeniu rywalizacji ogłoszono chęć bicia rekordu świata – Marusarz uzyskał 97 metrów, co na krótko dało mu ten tytuł. Rok później podczas igrzysk olimpijskich w Garmisch-Partenkirchen rywalizację zakończył na 5. miejscu.
Do najważniejszych sukcesów Stanisława Marusarza należy srebrny medal mistrzostw świata w Lahti z 1938 roku. Od złotego krążka dzieliło go jedynie 0,3 punktu, a werdykt sędziów wzbudził liczne kontrowersje w środowisku sportowym. Obiecująco rozwijającą się karierę skoczka nagle przerwał wybuch II wojny światowej.
26-letni Marusarz zamienił narty na długie wyprawy górskie. Dzięki doskonałej znajomości terenu został kurierem tatrzańskim na trasie Zakopane-Budapeszt, przeprowadzając zarówno ludzi, jak i materiały konspiracyjne.
“Smutne wrażenie robiło Zakopane – życie jakby zatrzymało się w miejscu. Na ulicach spotykało się mało mężczyzn. Początkowo uderzała stosunkowo niewielka liczba umundurowanych Niemców. W miarę upływu tygodni było ich coraz więcej”
Podczas powrotu do Polski wiosną 1940 roku Marusarz został zatrzymany przez słowacki patrol i przewieziony na posterunek, gdzie funkcjonariusze znaleźli w jego plecaku sporą sumę pieniędzy. Miał zostać przekazany Gestapo, lecz ostatecznie zdołał uciec przez okno.
Polski skoczek wylądował w celi śmierci. Ten skok uratował mu życie
W obliczu narastającego terroru Marusarz z żoną próbował uciec na Węgry, lecz zostali zatrzymani na granicy. Po przesłuchaniach i torturach w willi “Palace” w Zakopanem trafił ostatecznie w maju 1940 roku do więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie.
Marusarzowi zaproponowano współpracę, która miała zapewnić mu wolność. W konsekwencji, gdy odmówił podjęcia roli trenera niemieckich skoczków narciarskich, został skazany na karę śmierci. “Nie precyzując dowodów winy, sędzia podał jako przyczynę wyroku śmierci działalność przeciw Rzeszy niemieckiej” – relacjonował we wspominanej książce.
Polski skoczek zdawał sobie sprawę, że aby przeżyć, musi działać natychmiast. Wraz z Aleksandrem Bugajskim opracował śmiałą ucieczkę. Wygięli kraty w oknach na pierwszym piętrze, co umożliwiło więźniom wydostanie się na zewnątrz. Marusarz wykorzystał swoje umiejętności ze skoczni narciarskich, lądując pewnie na obie nogi i kontynuując ucieczkę. Inni towarzysze nie mieli tyle szczęścia – jeden z nich przy upadku złamał nogę, co zakończyło jego ucieczkę i przypieczętowało wyrok śmierci. Ostatecznie z całej grupy tylko dwóm więźniom udało się wydostać na wolność.
Po udanej ucieczce Marusarz najpierw wrócił do Zakopanego, a potem przedostał się na Węgry, gdzie spędził resztę wojny, trenując tamtejszych skoczków. Do Polski powrócił w 1945 roku.
Apoloniusz Tajner: Gdyby tak prosto było wychować skoczka, to mielibyśmy ich wieluPolsat Sport
Turniej Czterech Skoczni. Stanisław Marusarz zaskoczył cały świat
Po wojnie Stanisław Marusarz wznowił swoją karierę, dwukrotnie reprezentując Polskę na igrzyskach olimpijskich, choć nie odniósł znaczących sukcesów. W 1957 roku zdecydował się zakończyć sportową karierę.
Za swoje osiągnięcia w 1966 roku został zaproszony jako gość honorowy na otwarcie konkursu Turnieju Czterech Skoczni w Garmisch-Partenkirchen. Miał wówczas 53 lata i nie brał udziału w oficjalnych zawodach od dziewięciu sezonów.
“Chciałem przypomnieć Niemcom właśnie w Garmisch-Partenkirchen, pamiętnym z olimpiady w 1936 roku, że żyję, mimo skazania mnie przez okupanta na śmierć, po drugie brawurowym skokiem pragnąłem zdopingować polskich zawodników startujących w Turnieju Czterech Skoczni”
“Podjąłem się ryzykownej sprawy – skoku bez treningu, bez poznania skoczni, w dodatku w nie swoich butach, na cudzych nartach i w garniturze, zamiast w wygodnym dresie narciarskim” – relacjonował dalej.
Podczas śmiałej próby Marusarz osiągnął 66 m, wywołując burzę oklasków wśród licznie zgromadzonych widzów. Kibice, porwani emocjami, podbiegli i wynieśli go na rękach, świętując jego wyczyn.
Wybitny polski skoczek narciarski zmarł w 1993 roku, nosząc pasję do skoków w sercu do samego końca.
Stanisław Marusarz w locie
Stanisław Marusarz w locieArchiwum Fundacji Stanisława Marusarzamateriały prasowe
Stanisław Marusarz
Stanisław MarusarzNarodowe Archiwum Cyfrowe
Złoty orzeł jako trofeum w konkursie skoków narciarskich na pierwszym planie, wysoko lecący skoczek narciarski ubrany w niebieski kombinezon na tle gór oraz błękitnego nieba w tle.
Turniej Czterech Skoczni KERSTIN JOENSSONAFP
