Duda, Tusk i Trzaskowski chcą tego dla Polski. Ekspert bije na alarm

Igrzyska olimpijskie w Polsce? Ekspert nie ma wątpliwości. „Referendum jest konieczne”

Pomysł organizacji letnich igrzysk olimpijskich w Polsce coraz częściej przebija się do debaty publicznej. Politycy mówią już nie tylko o ogólnych ambicjach, ale także o konkretnych datach – 2040 lub 2044 roku. Entuzjazm części środowisk zderza się jednak z chłodną analizą ekonomiczną. Dr Artur Grabowski, politolog i ekonomista z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, w rozmowie ze Sport.pl wskazuje zarówno potencjalne korzyści, jak i bardzo poważne zagrożenia. Jego zdaniem jeden warunek jest absolutnie kluczowy. – Z tych powodów zasadne jest przeprowadzenie referendum – podkreśla.

Od zapowiedzi do konkretów

Dyskusja o igrzyskach olimpijskich w Warszawie trwa już od dwóch lat. Najpierw prezydent Andrzej Duda zapowiedział starania o organizację letnich igrzysk, później premier Donald Tusk potwierdził zainteresowanie rządu takim projektem. Kilka tygodni temu jasną deklarację złożył także prezydent stolicy Rafał Trzaskowski, podkreślając gotowość miasta do przyjęcia sportowców z całego świata.

Eksperci studzą jednak emocje. – Punkt wyjścia powinien być jeden: rzetelna analiza ekonomiczna i społeczna – zaznacza dr Grabowski. – Dopiero po jej przedstawieniu społeczeństwu można myśleć o dalszych krokach.

Referendum jako fundament decyzji

Zdaniem ekonomisty kluczowym elementem procesu decyzyjnego powinno być ogólnokrajowe referendum, ale poprzedzone kampanią informacyjną. – Społeczeństwo musi poznać realne koszty, potencjalne zyski i ryzyka makroekonomiczne. Bez tego głosowanie byłoby pozbawione sensu – tłumaczy.

Jako przykład podaje historię Krakowa, który wycofał się z ubiegania o zimowe igrzyska olimpijskie po negatywnym wyniku referendum. – Co znamienne, podobną decyzję podjęła także Norwegia, jeden z najbogatszych krajów świata. To pokazuje, że nawet wysoki poziom zamożności nie oznacza automatycznej zgody na tak kosztowne przedsięwzięcia – dodaje.

Na czym naprawdę zarabia gospodarz igrzysk?

Najbardziej widoczne korzyści ekonomiczne mają charakter krótkoterminowy. – Igrzyska generują ogromny napływ kibiców i turystów, co przekłada się na wzrost popytu w hotelarstwie, gastronomii i transporcie – wyjaśnia dr Grabowski. Najsilniejszy impuls gospodarczy pojawia się jednak jeszcze przed rozpoczęciem zawodów – w fazie przygotowań, gdy rośnie zapotrzebowanie na usługi budowlane i infrastrukturalne.

Prawdziwe wyzwanie zaczyna się po zgaszeniu znicza olimpijskiego. – Długoterminowe korzyści są możliwe tylko wtedy, gdy infrastruktura zostanie racjonalnie zaplanowana i realnie wykorzystywana – zaznacza ekspert. Warunkiem jest jednak wzrost aktywności fizycznej społeczeństwa, która w Polsce wciąż pozostaje na stosunkowo niskim poziomie.

Zdaniem Grabowskiego większa popularność sportu mogłaby przynieść również efekty zdrowotne i społeczne, ograniczając wydatki na leczenie i świadczenia chorobowe. – Ale to proces liczony w dekadach, a nie w latach – podkreśla.

Ile mogą kosztować igrzyska?

Odpowiedź na to pytanie jest dziś niemożliwa bez szczegółowej inwentaryzacji infrastruktury sportowej. – W Polsce brakuje obiektów kluczowych dla igrzysk, zwłaszcza stadionów lekkoatletycznych i dużych hal widowiskowych – wylicza ekonomista.

Budowa nowoczesnego stadionu z bieżnią na 50 tysięcy widzów to wydatek rzędu co najmniej miliarda złotych. A to tylko jeden element układanki. Dla porównania: Francja wydała na igrzyska niemal 35 miliardów złotych. W polskich realiach oznaczałoby to blisko 4 procent rocznych wydatków budżetowych państwa, rozłożonych oczywiście na kilka lat.

Do tego dochodzą inwestycje towarzyszące, takie jak transport czy lotnictwo. – Bez nowoczesnego węzła komunikacyjnego, jak Centralny Port Komunikacyjny, trudno wyobrazić sobie obsługę milionów kibiców – zaznacza Grabowski.

Publiczne pieniądze i koszt utrzymania

Ekspert nie ma złudzeń co do źródeł finansowania. – To będą głównie pieniądze publiczne: rządowe i samorządowe. Partnerstwo publiczno-prywatne w takiej skali jest mało realne – ocenia.

Kluczowym problemem pozostaje jednak utrzymanie infrastruktury. – Już dziś wiele obiektów sportowych generuje straty przez pierwsze siedem lat działalności. Bez dobrze zaprojektowanego modelu zarządzania igrzyska mogą pozostawić po sobie trwałe obciążenie dla budżetów lokalnych – ostrzega.

Bezpieczeństwo może kosztować najwięcej

W polskich realiach szczególnego znaczenia nabiera kwestia bezpieczeństwa. – Wojna za wschodnią granicą i wrogie nastawienie Rosji oraz Białorusi to czynnik, który MKOl z pewnością weźmie pod uwagę – mówi Grabowski.

Koszty ochrony, zabezpieczenia granic, cyberbezpieczeństwa oraz ubezpieczeń mogą okazać się wyższe niż same inwestycje sportowe. – Już dziś wydatki na bezpieczeństwo masowych imprez rosną lawinowo. Przy igrzyskach mówimy o zupełnie innej skali – dodaje.

Lekcja z Aten i Euro 2012

Przykład Grecji pozostaje ostrzeżeniem. Nadmierne inwestycje olimpijskie przyczyniły się do pogłębienia kryzysu finansowego i gigantycznego zadłużenia państwa. – Polska jest dziś w lepszej sytuacji, ale dług publiczny rośnie, a koszty jego obsługi ograniczają przestrzeń fiskalną – zauważa ekonomista.

Euro 2012 pokazuje z kolei, że sukces organizacyjny nie zawsze oznacza sukces ekonomiczny. – Krótkoterminowy impuls był ogromny, ale długofalowe efekty zależą wyłącznie od wykorzystania infrastruktury – podkreśla Grabowski.

Społeczna akceptacja kluczem do sukcesu

Zdaniem eksperta największym wyzwaniem nie będzie ani budowa stadionów, ani logistyka, lecz zdobycie poparcia społecznego. – W sytuacji rosnących kosztów życia wielu obywateli woli „więcej chleba niż igrzysk” – zauważa.

Dlatego – jak podkreśla – bez uczciwej informacji i ogólnokrajowego referendum projekt igrzysk olimpijskich w Polsce nie powinien ruszać z miejsca. – Społeczeństwo musi wiedzieć, ile zapłaci przed, w trakcie i po igrzyskach. Bez tej wiedzy nie ma mowy o świadomej decyzji – podsumowuje.