“Nie wolno tam wchodzić”. Po Polakach został tylko czekan i kultowy utwór Budki Suflera

“Nie wolno tam wchodzić”. Po Polakach został tylko czekan i kultowy utwór Budki Sufler

 

“Wypadek był skutkiem elementarnych błędów. Nie wolno było wchodzić na ten lodospad. Po prostu. Nie wolno tam było brać chłopaka, który nigdy w życiu nie widział lodowców, który być może pierwszy raz miał raki na nogach” — mówił Zdzisław Czarnecki, uczestnik pierwszej powojennej wyprawy w Himalaje, która kosztowała życie Zbigniewa Stepka i Andrzeja Grzązka. Lubelscy himalaiści, po których został tylko czekan, zyskali nieśmiertelność dzięki Budce Suflera, która oddała im hołd piosenką “Cień wielkiej góry” z 1975 r.

 

Takiej wyprawy, jak tej organizowanej przez poetę i lubelskiego radiowca Zbigniewa Stepka, Polska nie widziała. I nie chodzi już nawet sam szalony pomysł zdobycia dziewiczych szczytów Himalajów Zachodnich z wierzchołkami oznaczanymi jako CB12 (6252 m) i CB13A (6180 m), ale o samą organizację przedsięwzięcia. Tak na dobrą sprawę na realizację marzenia odważnej dwunastki górskich pasjonatów (wszyscy byli członkami Klubu Wysokogórskiego i mieli uprawnienia wspinaczkowe) składała się cała Lubelszczyzna.

 

Góry wysokie, wiem, co z Wami walczyć każe

Państwowe zakłady pracy dostarczały konserwy, magazynowano długoterminową żywność, jajka w proszku, przelewano nawet miód do puszek, aby himalaistom było lżej. Skończyło się i tak na dwóch tonach towaru, który uczestnicy wyprawy musieli ze sobą zabrać do Indii.

 

Sprzęt alpinistyczny? O ten zadbała m.in. Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego “Świdnik”, która tym razem, zamiast produkować części do śmigłowców i samolotów, produkowała raki i śruby lodowe. Nie dziwiło to jednak nikogo, tym bardziej że profesjonalne gogle Polakom zastępowały wtedy okulary do spawania. W organizacji wyprawy pomogły też m.in. Wojewódzki Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki (przeznaczył na zakup sprzętu aż 30 tys. złotych) i Centrala Farmaceutyczna Cefarm, która zadbała o zapas leków.

 

Zbigniewowi Stepkowi i jego towarzyszom pozostało już tylko uścisnąć dłoń prezydentowi Lublina Stanisławowi Borze i rozpocząć wyprawę ze 150 dolarami w kieszeni — tyle w PRL-u przysługiwało obywatelowi w ramach tzw. promesy dewizowej. Żaden z uczestników wyprawy nie zaprzątał sobie nawet głowy nienadaniem ich wyprawie statusu wyprawy narodowej. Powód? Zarząd Główny Klubu Wysokogórskiego nie wydał na nią zgody i zwracał uwagę na zbyt krótki termin uniemożliwiający odpowiednie przygotowanie.

 

Polska grupa po kilku tygodniach podróży dotarła w Himalaje i krok po kroku zbliżała się do celu.

 

Ryzyko, śmierć, tutaj wszystko nie jest ważne

 

Tragedia wydarzyła się 17 sierpnia. Teresa Rubinowska (jedyna kobieta biorąca udział w wyprawie) i Edward Zawadzki z grupy wspomagającej zostali na dole i obserwowali, jak na 400-metrowy lodospad wchodzą Zbigniew i Andrzej, absolwent lubelskiej Akademii Medycznej. Himalaiści robili rozpoznanie możliwości wejścia na szczyt CB12 (6252 m) leżący w głębi doliny. Lawina ruszyła, dopiero gdy zaczęli schodzić. W ułamkach sekund zniknęli pod wielotonową bryłą lodu. Wszystko na oczach Rubinowskiej i Zawadzkiego.

 

“Nie wolno było wchodzić na ten lodospad. Nie wolno tam było brać chłopaka, który nigdy w życiu nie widział lodowców” — mówił po latach uczestnik wyprawy Zdzisław Czarnecki w rozmowie z “Gazetą Wyborczą”. “Mieliśmy łączność radiową. Powiedziałem: nie wolno tam wchodzić! Ale niestety, wróciliśmy następnego dnia do bazy i dowiedzieliśmy się, że jednak poszli. I zginęli” — wspominał.

 

Odpadnie stu, lecz następni pójdą dalej

Ciał Zbigniewa Stepka i Andrzeja Grzązka nigdy nie odnaleziono. Dopiero dwa tygodnie po zejściu lawiny natrafiono na czekan Grzązka. Tragicznie zmarłych himalaistów upamiętniono tablicą na lubelskim cmentarzu ulicy Lipowej.

 

Pamięć o Stepku i Grzązku będzie trwać również za sprawą Budki Suflera i piosenki “Cień wielkiej góry” z pierwszej płyty zespołu noszącej ten sam tytuł. Słowa do utworu napisał Adam Sikorski, historyk i autor tekstów z pierwszych płyt grupy, a przy okazji przyjaciel Zbigniewa Stepka. To on otoczył Sikorskiego opieką w Polskim Radiu, gdy ten stawiał pierwsze zawodowe kroki.

 

“Ten cień wielkiej góry, który zawisł nad losem mojego uśmiechniętego przyjaciela, nade mną wisiał przez cały czas. Jakoś nie mogłem się pogodzić, że tak dobrzy, tak wspaniali ludzie, tak gwałtownie odchodzą, że dzieje się coś, co jest dla mnie krzywdą niepowetowaną, bowiem miałem w pamięci ten mój dług życiowy” — opowiadał na swoim kanale YouTube historię tekstu kultowego utworu Budki Suflera.